ÇEVİRİ İNTİHALİNE KARŞI TÜBİTAK PROJESİ
Son yıllarda sık sık gündeme gelen ve giderek yaygınlaşan çeviri intihali olgusu, sonunda TÜBİTAK destekli bir çeviribilim araştırma projesinin konusu oldu.
İzmir Ekonomi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim Tercümanlık Bölümü öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Mehmet Şahin tarafından yürütülecek projede Yrd. Doç. Dr. Derya Duman ile çeviri intihali konusunda çeşitli çalışmalar yürütmüş olan yazar ve çevirmen Sabri Gürses araştırmacı olarak görev yapacak. Çeviribilim alanında yüksek lisans öğrencisi olan Merve Avşaroğlu da projeye bursiyer olarak destek sunacak.
İki yıl sürecek olan projenin temel amaçları arasında piyasada “yeniden çeviri” maskesi altında görülen sahte çevirileri olabildiğince saptamak, gerçek ve sahte yeniden çevirinin yapılma gerekçelerini tespit etmek ve bu gerekçelerin geçerliliklerini tartışmak, yeniden çevirideki intihal unsurlarını ortaya çıkarmak ve özgün yeniden çevirinin belirleyici özelliklerini araştırmak yer alıyor. Bu amaçların gerçekleştirilmesiyle birlikte çeviribilim, yazın çevirisi ve genel olarak çeviri eğitiminde intihale ilişkin duyarlılığı artırmanın hedeflendiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Şahin, “2005 yılından itibaren Çeviribilim internet dergisinde ele alınan, 2007 yılında “Çeviri Korsanlığı” başlığıyla Varlık dergisinde dosya konusu olan ve Çev-Bir ile Yay-Bir’in ortak çalışması olarak 2008’de yayınlanan İntihal Komisyonu Raporu’nun da odak noktası olan çeviride intihal bu projede tüm ayrıntılarıyla işlenecek. Çalıntının ortadan kaldırılması için daha somut adımların atılması yönünde bir katkı sağlanmaya çalışılacak.” diye konuştu.
Alanlarında deneyim sahibi olan ve intihal konusunda duyarlılık gösteren proje kadrosu belgeye dayalı araştırma, bütünce dilbilim, adli dilbilim ve metin dilbilim yöntemleri kullanarak Milli Eğitim Bakanlığı’nın 100 Temel Eser listesinde yer alan çeviri eserlerdeki intihal olgusunu masaya yatıracak. Proje ile sahte yeniden çevirilerin yarattığı maddi ve manevi kayıplar bilimsel olarak ortaya çıkarılacak. Projenin bir diğer hedefi ise çeviri intihali konusunda bir kılavuz ve rapor yayınlamak.
Ayrıca TÜBİTAK projesinin bir ilk adımı olarak, aynı ekip, Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından 8-10 Mayıs 2013 tarihlerinde gerçekleştirilecek olan 3. Uluslararası Çeviri Kolokyumu’nda “Kidnapped Voices: The big business of plagiarism in (re)translation” (Çalınmış sesler: yeniden çeviride intihal piyasası) başlıklı bir sunum yapacak.
İzmir Ekonomi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim Tercümanlık Bölümü öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Mehmet Şahin tarafından yürütülecek projede Yrd. Doç. Dr. Derya Duman ile çeviri intihali konusunda çeşitli çalışmalar yürütmüş olan yazar ve çevirmen Sabri Gürses araştırmacı olarak görev yapacak. Çeviribilim alanında yüksek lisans öğrencisi olan Merve Avşaroğlu da projeye bursiyer olarak destek sunacak.
İki yıl sürecek olan projenin temel amaçları arasında piyasada “yeniden çeviri” maskesi altında görülen sahte çevirileri olabildiğince saptamak, gerçek ve sahte yeniden çevirinin yapılma gerekçelerini tespit etmek ve bu gerekçelerin geçerliliklerini tartışmak, yeniden çevirideki intihal unsurlarını ortaya çıkarmak ve özgün yeniden çevirinin belirleyici özelliklerini araştırmak yer alıyor. Bu amaçların gerçekleştirilmesiyle birlikte çeviribilim, yazın çevirisi ve genel olarak çeviri eğitiminde intihale ilişkin duyarlılığı artırmanın hedeflendiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Şahin, “2005 yılından itibaren Çeviribilim internet dergisinde ele alınan, 2007 yılında “Çeviri Korsanlığı” başlığıyla Varlık dergisinde dosya konusu olan ve Çev-Bir ile Yay-Bir’in ortak çalışması olarak 2008’de yayınlanan İntihal Komisyonu Raporu’nun da odak noktası olan çeviride intihal bu projede tüm ayrıntılarıyla işlenecek. Çalıntının ortadan kaldırılması için daha somut adımların atılması yönünde bir katkı sağlanmaya çalışılacak.” diye konuştu.
Alanlarında deneyim sahibi olan ve intihal konusunda duyarlılık gösteren proje kadrosu belgeye dayalı araştırma, bütünce dilbilim, adli dilbilim ve metin dilbilim yöntemleri kullanarak Milli Eğitim Bakanlığı’nın 100 Temel Eser listesinde yer alan çeviri eserlerdeki intihal olgusunu masaya yatıracak. Proje ile sahte yeniden çevirilerin yarattığı maddi ve manevi kayıplar bilimsel olarak ortaya çıkarılacak. Projenin bir diğer hedefi ise çeviri intihali konusunda bir kılavuz ve rapor yayınlamak.
Ayrıca TÜBİTAK projesinin bir ilk adımı olarak, aynı ekip, Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından 8-10 Mayıs 2013 tarihlerinde gerçekleştirilecek olan 3. Uluslararası Çeviri Kolokyumu’nda “Kidnapped Voices: The big business of plagiarism in (re)translation” (Çalınmış sesler: yeniden çeviride intihal piyasası) başlıklı bir sunum yapacak.
