Su Bitiyor, Çare 'Topraksız' Tarım
Türkiye’de son yılların en kurak yazı yaşanırken, İzmir’deki birçok baraj neredeyse kuruma noktasına geldi. İzmir’in içme suyu ihtiyacını karşılayan en önemli barajlardan biri olan Tahtalı’da doluluk oranı yüzde 10’un altına düşerken, ilçelerde de planlı su kesintilerine gidildi. İzmir Ekonomi Üniversitesi Afet Yönetimi ve Risk Azaltma Uygulama ve Araştırma Merkezi (EKOAYRA) Müdürü Prof. Dr. Gökhan Kılıç, Türkiye’deki suyun yüzde 74’ünün tarım alanlarının sulanmasında harcandığına dikkat çekerek, artık ‘topraksız tarım’a geçmenin zorunluluk olduğunu ifade etti. Prof. Dr. Kılıç, “Açılan kaçak kuyular, yazlıklardaki havuzlar, kontrolsüz tarımsal sulama ve yer altı sularının bilinçsizce kullanılması, su varlığının ciddi anlamda azalmasına neden oluyor” diye konuştu.
İEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve EKOAYRA Müdürü Prof. Dr. Gökhan Kılıç, yalnızca yağış azlığı değil, insan kaynaklı etkenlerin de su kıtlığını oluşturan tabloyu derinleştirdiğini söyledi.
“TARIMSAL ÇÖKÜŞ YAŞANABİLİR”
Açılan kaçak kuyular ve yer altı sularının plansızca çekilmesi nedeniyle doğal dengenin bozulduğunu belirten Prof. Dr. Kılıç, “Kırsal bölgelerde özellikle çiftçilerin, resmi izin almadan açtığı kaçak sondaj kuyuları, yer altı su rezervlerinin kontrolsüz şekilde azalmasına yol açıyor. Bu durum sadece yer altı su seviyesini düşürmekle kalmıyor, aynı zamanda toprağın çökmesine, hatta bazı bölgelerde minyatür çölleşmeye neden oluyor. Her yıl binlerce kaçak kuyu açılıyor. Bu gidişle sadece kuraklık değil, tarımsal çöküş de yaşanabilir” diye konuştu.
“SEÇENEK DEĞİL, ZORUNLULUK”
Kuruyan barajların, azalan yer altı sularının ve kontrolsüz su kullanımının, tarımı sürdürülemez bir noktaya getirdiğini belirten Prof. Dr. Kılıç, “İzmir ve Türkiye genelinde barajların kuruması, artık yalnızca bir uyarı değil; acil müdahale gerektiren bir kriz. Tarım, ülke genelindeki su tüketiminin yaklaşık yüzde 74’ünü oluşturuyor. Bu tablo, alternatif tarım yöntemlerinin artık bir seçenek değil, zorunluluk haline geldiğini gösteriyor. İşte bu noktada topraksız tarım ya da diğer adıyla hidroponik sistemler, geleceğin en önemli çözüm yollarından biri olarak öne çıkıyor” ifadelerini kullandı.
“YÜZDE 90 TASARRUF SAĞLIYOR”
Topraksız tarımın, su kıtlığına karşı en etkili çözüm olduğunu dile getiren Prof. Dr. Kılıç, “Topraksız tarım ile su kullanımı yüzde 90’a varan oranda azalıyor, verimlilik ve üretim hızı artıyor, pestisit kullanımı düşüyor, herhangi bir tarım alanı kısıtlaması da bulunmuyor. Topraksız tarımda su, sistem içinde döngüsel olarak kullanılıyor. Buharlaşma ya da toprağa sızma gibi kayıplar minimum düzeyde kalıyor. Bitkiler, besinleri doğrudan ve düzenli şekilde aldıkları için daha hızlı büyüyor ve daha sık ürün veriyor. Aynı alanda daha fazla üretim yapılabiliyor. Kapalı sistemler, bitkilerin zararlılarla temas riskini önemli ölçüde azaltıyor. Bu da hem daha az kimyasal kullanımına hem de daha sağlıklı ürünlere olanak tanıyor” dedi.
“BİREYSEL DE YAPILABİLİR”
Topraksız tarımın büyük çaplı yapılabileceği gibi bireysel imkanlarla da gerçekleştirilebileceğine vurgu yapan Prof. Dr. Kılıç, “Tarım arazisi olmayan yerlerde; örneğin çatı katlarında, balkonlarda, seralarda ya da şehir içinde konteynerlerde üretim yapılabilir. Bu, özellikle kent tarımı ve gıda tedarik zinciri açısından büyük avantaj sağlar” ifadelerini kullandı.
“3 YILDA AMORTİ EDER”
Topraksız tarıma geçmek için hidroponik altyapı, LED ışıklar, pompalar, sensörler, aydınlatma, ısıtma/soğutma sistemleri ve otomasyon gibi kurulumların gerekli olduğunu belirten Prof. Dr. Kılıç, bu sistemin 3 yıl içinde yatırım maliyetini amorti etmeye başlayacağını ifade etti. Prof. Dr. Kılıç, daha az su kullanımı ile birlikte, ilaç ve gübre giderlerinin düşmesi sayesinde işletme karlılığının önemli ölçüde artacağını vurguladı. Topraksız tarımın bir politika haline getirilmesinin ve bu alana yönelik teşviklerin hayata geçirilmesinin şart olduğunu dile getiren Prof. Dr. Kılıç, çiftçilerin ise teorik, uygulamalı, teknolojik ve donanımsal açıdan kapsamlı bir eğitimden geçirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Prof. Dr. Kılıç, bu sistemin uzun vadede sürdürülebilirlik, verimlilik ve yüksek ürün kalitesi sayesinde ekonomik açıdan karlı bir modele dönüşebileceğini sözlerine ekledi.
TOPRAKSIZ TARIM NEDİR?
Topraksız tarım, bitkilerin toprak yerine besin değeri yüksek özel solüsyonlar veya inert (etkisiz) maddeler kullanılarak yetiştirildiği bir tarım yöntemidir. Suya doğrudan kök temasının olduğu bu sistemde, bitkiler ihtiyaç duyduğu mineralleri doğrudan sudan alır. En yaygın kullanılan yöntemler arasında hidroponik, aeroponik ve akuaponik sistemler yer alır.
