Türk mutfağının karbon ayak izini hesapladı
İzmir Ekonomi Üniversitesi'ndeki (İEÜ) bilim insanları, Türk mutfağının karbon ayak izini hesaplayarak İtalyan mutfağına göre daha çevreci bir mutfak olduğunu belirledi. İEÜ Mühendislik Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Fehmi Görkem Üçtuğ ile üniversite son sınıf öğrencileri Cansu Öngelen, Beliz Hünkar ve Dorukan Günaydın, Türk mutfağı kaynaklı besin tüketiminin karbon ayak izini hesaplamak için 1 yıl önce çalışmaya başladı.
Bu kapsamda Türk mutfağında en çok tüketilen gıdalar tespit edildi. Ekip üyeleri, bu gıdalardan oluşan birer haftalık normal, vejetaryen ve vegan menülerini hazırladı. Ekip üyeleri menüleri oluştururken, yemeklerin pişmesi için gerekli olan enerji ihtiyacı başta olmak üzere, tüketiciye ulaşıncaya kadar gerekli olan ambalaj malzemesinden soğuk zincire kadar, menülerdeki gıdaların küresel iklim değişliğine etkisini tespit ederek yaşam döngüsü modeli oluşturdu. Ekip, daha sonra bir bilgisayar proğramı kullanarak sonuçları elde etti.
Ekip, Türk mutfağına ilişkin elde ettikleri karbon salım oranlarını, daha önce çeşitli dünya mutfakları için yapılan çalışmalarla karşılaştırdı. Doç. Dr. Fehmi Görkem Üçtuğ, Türk mutfağının besin çeşitliliği açısında dünyanın en zengin mutfaklarından bir tanesi olduğunu söyledi. İklim değişikliğine sebep olan unsurların başında karbondioksit salımlarının geldiğini belirten Üçtuğ, "Yapılan araştırmalar, dünyadaki karbondioksit salımlarının 3’te birinin besin kaynaklı olduğunu gösteriyor. Bu gıdaların üretimi, nakliyesi, tüketimi ve bertaraf esnasında oluşan karbondioksit salımını temsil ediyor. Biz, bugüne kadar yapılmamış bir çalışmaya imza attık. Türk mutfağının karbon ayak izini hesapladık. Global iklim değişikliğine Türk mutfağının etkisini tespit ettik" dedi.
YÜZDE 25 DAHA ÇEVRECİ
Üçtuğ, Türk mutfağı denilince akıllara öncelikle olarak hamur işi ve kebapların geldiğini ama sebzelerle yapılan yemeklerin de ayrı bir öneme sahip olduğunu aktardı. Yaptıkları çalışmanın Türkiye'de bir ilk olduğunun altını çizen Üçtuğ, şunları kaydetti: "Türk mutfağının çeşitli beslenme rejimlerine göre çevresel etkisinin, yurt dışındaki mutfaklara göre nasıl olduğuna ilişkin inceleme yapmaya karar verdik. Biz, Türk mutfağının karbon ayak izini hesaplayarak bunu dünya mutfaklarıyla kıyasladık. Sağlıklı bir bireyin günde alması gereken kalori miktarını baz aldık. Bu kaloriyi normal bir beslenmeden alırsa, ne tür yemekler yer, vejetaryen beslenmeyle alırsa ne tür yemekler yer, vegan yemekler yerse ne tür yemekler yer, bunun kıyaslamasını yaptık. Bir bilgisayar programı entegre ederek Türk mutfağının karbon ayak izini hesapladık. Bu inceleme sonucunda mutfağımızın, tüm ülkelere yayılmış olan İtalyan mutfağına göre en az yüzde 25 daha düşük çevresel etkiye sahip olduğunu belirledik. Çekya, Kanada, Danimarka ve İspanya mutfaklarına kıyasladığımız zaman, yakın çevresel etkiye sahip olduğunu belirledik." Üçtuğ, yaptıkları çalışmada lezzetinin yanı sıra Türk mutfağının çevre dostu olduğunu çalışma sonuçlarının dünyaca ünlü Sustainable Production and Consumption isimli bilimsel dergide yayımlanması için kabul edildiğini sözlerine ekledi.