Kuraklığa karşı ‘yağmur suyu’ hasadı

Son 10 yılın en kurak kışlarından birini yaşayan Türkiye’de, barajlardaki su seviyesi hızla düştü. Son günlerde art arda meydana gelen yağışlara rağmen kuraklıktan İzmir de nasibini alırken; Tahtalı Barajı’nda doluluk yüzde 39’a, Alaçatı Kutlu Aktaş Barajı’nda yüzde 41’e, Güzelhisar Barajı’nda yüzde 47’ye, Gördes Barajı’nda ise yüzde 3.50’ye kadar indi. Ege Bölgesi’nde ise, 2019 yılının Kasım ayında 47.4 mm olan yağış ortalaması, geçtiğimiz kasım ayında 8.2 mm olarak gerçekleşti. İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Mühendislik Fakültesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Aslı Bor Türkben, “Ülkemizde, ‘yağmur suyu’ hasadı uygulamasını yaygınlaştırmalıyız. Bu sayede, binaların çatılarına gelen yağmur suları, akiferler veya sarnıçlar ile depolanıp bahçe sulaması, arıtma ile evsel kullanım ve iç mekan ısıtmada bile kullanılabilir. Ayrıca, günlük hayatta ‘sudan ucuz’ ya da ‘sudan sebep’ gibi ifadeleri söylemeyelim, suyu önemsiz göstermeyelim” dedi.

Su konusunda bilimsel araştırmalar gerçekleştiren İEÜ İnşaat Mühendisliği Dr. Öğretim Üyesi Aslı Bor Türkben, yağış miktarındaki düşüşe ilişkin rakamsal bilgiler verdi, su tasarrufuna ilişkin önerileri tek tek sıraladı.

YAĞIŞLAR YÜZDE 83 AZALDI

Türkben, “Dünyada, kişi başına düşen yıllık su potansiyeli 1000 metreküpten az olan ülkeler, ‘su fakiri’ olarak kabul ediliyor. Türkiye, su fakiri ülkeler arasında yer almıyor. Ancak yapılan bazı senaryolarda, küresel ısınmaya bağlı olarak, birçok ülke gibi bizim de gelecek 20-30 yıl içinde su sıkıntısı yaşayabileceğimiz belirtiliyor. Yıllık yağış verilerindeki düşüş, kuraklık riskini ortaya koyuyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre Ege Bölgesi’nde, 2020 yılı Kasım ayı yağış ortalaması 8.2 mm. 2019’un kasım ayındaki yağış ortalaması ise 47.4 mm. Kasım ayı ortalamalarına baktığımızda, olması gereken yağış miktarı 79.2 mm. Yağışlarda; normal değere göre yüzde 90, geçen yılki kasım ayı yağışlarına göre yüzde 83 azalma var” dedi.

SU YÖNETİMİ VE HAVZA EYLEM PLANI

Türkben, şöyle devam etti: “Kurak veya kuraklığa eğilimli bölgeler için, problemi bütün olarak ele alıp ‘su yönetimi’ yaklaşımı oluşturulmalı. Evsel ve endüstriyel atık suların kontrol altına alınması, erozyon kontrolü ve ağaçlandırma, sulama suyunun dengeli kullanımı, nüfus planlaması gibi birçok konuya odaklanılmalı. Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilirliği açısından ‘havza eylem planları’ oluşturulmalı. Arazi kullanım şekli, havzalardaki suyun kalitesi ve miktarını doğrudan etkiliyor. Yangınlar, yerleşim alanlarının uygun olmayan araziler üzerine kurulması gibi birçok etken, arazi kullanımının kontrolsüz değişimine neden oluyor. Bu yüzden ağaçlandırmaya önem verilmeli ve erozyonla mücadele politikaları oluşturulmalı. Evsel ve endüstriyel atıkların kontrolsüz deşarjı engellenmeli ve atıksu arıtma tesislerine bağlanması sağlanmalı.”

YÜZDE 71 TARIMSAL SULAMA

Türkiye’de, su kullanımı açısından yüzde 71 ile en çok payı tarımsal sulamanın aldığına dikkat çeken Türkben, “Eski tip salma sulama yönteminin çok su harcadığı bir gerçek. Çiftçiler, yeni tip sulama sistemlerine yönlendirilmeli. Havzada kontrollü tarım politikaları benimsenmeli ve çiftçilere ‘su ayak izi’ hakkında eğitim verilmeli. Sulama suyunun etkin kullanımı öğretilmeli, böcek ilaçlarının kullanımı engellenmeli ve gerekiyorsa çiftçiler, sulama suyu ihtiyacı düşük ürünlere yönlendirilmeli. Hayvancılık faaliyetleri ve nüfus gelişimi kontrol altında tutulmalı. Havzadaki tüm faaliyetler, su kalitesi ile birlikte izlenmeli” dedi.

ARITMA, ARTIK ZORUNLULUK OLDU

Türkiye’nin birçok bölgesinde uygulanmaya başlanan “yağmur suyu hasadı” uygulamasının yaygınlaştırılması gerektiğini belirten Türkben, “Yerleşim yerlerinde yağmur suyu hasadıyla, binaların çatılarına gelen yağmur suları, akiferler veya sarnıçlar ile depolanıp bahçe sulaması, uygun arıtma ile evsel kullanım ve hatta iç mekan ısıtmada bile kullanılabilir. Gelecek yıllarımızın kurak geçeceğini düşünürsek, suyumuzu yeraltında biriktirmenin, depolamanın öneminin artacağını düşünüyorum. Anaokulu sürecinden itibaren, su farkındalığının oluşması için eğitimler verilmeli. Suyun arıtılarak yeniden kullanımı, artık zorunluluktur. Tüm dünyada, suyun yeniden kullanım için arıtılması, su kıtlığı sorunlarını çözmek için kabul gördü. Özellikle sanayi ve endüstri alanında, temiz su yerine atık suyun kullanılması; sadece su tasarrufunu sağlamakla kalmaz, aynı zamanda tesisin işletimi için genel maliyeti de azaltır” diye konuştu.

TASARRUFA, BUNLARI YAPARAK BAŞLAYIN 

Bireysel olarak alınabilecek önlemlere ilişkin bilgiler de veren Türkben, “Banyo yaparken, düşük akımlı bir duş başlığı kullanarak yüzde 40-60 arasında su tasarrufu sağlanabilir. Duşta geçirdiğimiz her 5 dakika için ortalama 75 litre su harcadığımızı düşünürsek, duştan 1 dakika erken çıkmak bile, yıl bazında büyük tasarruftur. Bir kişi, her gün 3 dakika boyunca suyu kapatmadan traş olursa, yılda 10 ton su harcar. Günde iki kez, birer dakika boyunca suyu kapatmadan diş fırçalanırsa, yılda 8 ton su gider. El-yüz yıkanırken, traş olurken veya diş fırçalarken, musluğu mutlaka kapalı tutmalıyız. Çamaşır makinesini haftada bir kez az çalıştırarak, yılda 9 ton su tasarrufu sağlanabilir. Bulaşıkları makineye koymadan önce, ön yıkama yapmak yerine peçeteyle silmek de su tasarrufu sağlar. Sebze ve meyveler akan suda değil, su dolu bir kapta yıkanırsa; 4 kişilik aile için yılda 20 ton su tasarrufu yapılır” dedi.