İZMİR EKONOMİ ÜNİVERSİTESİ CERN’DE

İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) ile dünyanın en büyük parçacık fiziği araştırma laboratuvarı CERN Geleceğin Dairesel Çarpıştırıcısı (FCC) çalışma grubu arasında mutabakat metni imzalandı. Mutabakatın ardından İzmir Ekonomi Üniversitesi, CERN FCC çalışma grubunda çalışmalara katkı sunan dünyadaki 34 ülkeden 129 kurum arasına girdi.

CERN’de gerçekleştirilen törende, İEÜ Fizik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Abbas Kenan Çiftçi ile CERN-FCC çalışma grubu Başkanı Dr. Michael Benedikt mutabakat metnini imzaladı. Anlaşma gereği İzmir Ekonomi Üniversitesi’nin Fizik ve çeşitli Mühendislik bölümlerinden oluşturulacak bir ekip ile Ege Üniversitesi’nden oluşturulacak bir grup, Prof. Dr. Çiftçi öncülüğünde CERN laboratuvar ve altyapısını kullanarak araştırmalar yapacak. Çalışmalarda, teknoloji ürünlerinin ilk örnekleri sanayi-üniversite işbirliği ile üretilecek.

İEÜ Fizik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Abbas Kenan Çiftçi, kendisinin 2002 yılından itibaren ATLAS, CLIC, LHeC gibi CERN deney ve projelerinde parçacık fiziği ve çarpıştırıcılar konularında araştırmacı ve proje yürütücüsü olarak görev aldığını anımsatarak, “2014 yılında yürütülen Geleceğin Dairesel Çarpıştırıcısı (Future Circular Collider – FCC ) projesine katıldım.  Geleceğin Dairesel Çarpıştırıcısı projesinin Uluslararası İşbirlikleri Kurulu üyesiyim. Halen danışmanlığını yaptığım doktora öğrencisi Özgür Etişken, İsviçre’nin Cenevre kentindeki CERN kampüsünde FCC projesinin 2 bin 736 metrelik kısmının tasarımını yapıyor. Mutabakat anlaşmasıyla üniversitemiz Fizik ve çeşitli mühendislik bölümleriyle Ege Üniversitesi akademisyenleriyle bir grup oluşturacağım. Kentimizin ve ülkemizin adını CERN’de yaptığımız araştırmalarla duyuracağız” dedi.

CERN-FCC Projesi Nedir?

1954 yılında 12 Avrupa ülkesinin temel parçacık fiziği ve nükleer fizikte ABD ile yarışabilmek ve 2. Dünya Savaşı sonrası beyin göçünü tersine çevirebilmek için kurduğu araştırma merkezidir. Bugün 21 tam üye, 2 ortak üye ve 2 tam üyelik adayı ile dünyanın en büyük araştırma merkezlerinden birisidir.

CERN’deki deneylerin yapıldığı LHC (Büyük Hadron Çarpıştırıcısı) 26.7 km’lik çevre uzunluğu ve protonların çarpışma enerjisi ile ve üzerinde kurulu 7 dedektör ile dünyanın en büyük deney aletidir. Bu çarpıştırıcının tasarımına 1985 yılında başlandı. İlk proton demetleri 2010 yılında çarpışmaya başladı. Benzer şekilde CERN, FCC’nin tasarım çalışmalarını 22 Ekim 2013 yılında başlattı. İlk elektron ve pozitron demetlerinin 2030 yılında çarpışması bekleniyor. Dört yıl sonra da proton demetleri çarpıştırılacak.

Günümüzdeki parçacık fiziğinin teorisi, keşfinden önce Higgs bozonunu öngörerek büyük bir başarıya imza attı. Ancak, bu teori evrenimizin yüzde 5’lik kısmını açıklamakta. Dünya üzerindeki ve yörüngedeki çok güçlü teleskoplar, varlığını hesaplayamadığımız ve ne olduğunu bilmediğimiz yüzde 22 oranındaki karanlık madde ve yüzde 73 oranındaki karanlık enerji spekülasyonlara açık. FCC, bu konuya açıklık getirecek.